महाराष्ट्र शासनाच्या सहकार्याने EMBED कार्यक्रमाचे दशकभराचे यश; आरोग्य व्यवस्थेत आमूलाग्र बदल!

• 2030 च्या लक्ष्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल
• महाराष्ट्र शासनाच्या पाठिंब्याने EMBED ने यशाचा टप्पा गाठला आहे
• गोदरेजच्या CSR उपक्रमांचा 2.8 कोटी लोकांना फायदा

मुंबई, 11 नोव्हेंबर, 2025: भारत सरकार 2030 पर्यंत मलेरियाचे समूळ उच्चाटन करण्याचे ठरवले आहे. हे उद्दिष्ट गाठण्यासाठी पाच वर्षे शिल्लक आहेत. महाराष्ट्रमध्य प्रदेश आणि उत्तर प्रदेशमध्ये बहु-राज्यीय मलेरिया निर्मूलन कार्यक्रम EMBED (डेंग्यू आणि मलेरियाचा प्रसार रोखण्यात यशस्वी झाला आहे. कार्यक्रमाच्या दहाव्या वर्धापनदिनानिमित्त नुकतेच एका विशेष कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते. या बैठकीला वरिष्ठ सरकारी अधिकारी, आरोग्य संस्थांचे प्रतिनिधी, तसेच कार्यक्रमासाठी योगदान देणारे गोदरेज कन्झ्युमर प्रॉडक्ट्स लिमिटेड कंपनीचे अधिकारी उपस्थित होते.

EMBED कार्यक्रमाचा दहा वर्षांचा टप्पा गाठण्यासाठी एक नवीन तंत्रज्ञान-आधारित उपक्रम सुरू करण्यात आला आहे. या उपक्रमात दोन नवीन डिजिटल प्लॅटफॉर्म समाविष्ट आहेत, सामुदायिक आरोग्य स्वयंसेवक ॲप आणि सप्लाय चेन ॲप, मलेरियाचे उच्चाटन जलद आणि अधिक प्रभावीपणे करण्यात मदत करण्यासाठी. सामुदायिक आरोग्य स्वयंसेवक ॲप स्थानिक आरोग्य कर्मचाऱ्यांना आणि स्वयंसेवकांना अळ्या (पाण्यात उबवल्यावर डासांच्या अंड्यांमधून बाहेर पडणाऱ्या लहान अळ्या) आणि ताप यांचे डिजिटली सर्वेक्षण करण्यात मदत करते.

हे रिअल-टाइम डेटा कॅप्चर, डॅशबोर्ड, जिओ-ट्रॅकिंग आणि स्मरणपत्र सुविधांद्वारे हिंदी आणि इंग्रजी दोन्ही भाषांमध्ये उपलब्ध आहे. सप्लाय चेन ॲप औषधे आणि डायग्नोस्टिक किट्सच्या वितरण प्रक्रियेला पूर्णपणे डिजिटायझेशन करते. हे मानवी कामामुळे होणारा विलंब आणि डेटा अंतर टाळते. रिअल-टाइम डॅशबोर्ड, जिओ-ट्रॅकिंग आणि ऑटोमेटेड ॲलर्टच्या मदतीने अधिकारी आता साठा पाहू शकतात, वितरणाचा मागोवा घेऊ शकतात आणि मलेरिया प्रतिबंधासाठी आवश्यक साधनांची वेळेवर उपलब्धता सुनिश्चित करून, गाव, ब्लॉक आणि जिल्हा स्तरावरील कमतरता त्वरित भरू शकतात.

हेही वाचा: 8व्या वेतन आयोगाबाबत मोठे अपडेट! ६.९ दशलक्ष पेन्शनधारकांना लाभ मिळणार नाही? यामागे काय कारण आहे?

गोदरेज कंझ्युमर प्रॉडक्ट्स लिमिटेडने देशातील मलेरिया आणि डेंग्यूचा वाढता प्रसार रोखण्यासाठी एक धोरणात्मक उपक्रम म्हणून EMBED लाँच केले आहे. हा उपक्रम CSR कार्यक्रमांतर्गत राबविण्यात येतो. हा व्यापक आणि प्रभावी प्रकल्प महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि उत्तर प्रदेशच्या आरोग्य विभागांच्या सहकार्याने राबविण्यात येत आहे. या प्रकल्पांतर्गत तिन्ही राज्यांमधील आरोग्य सेवांमधील तफावत दूर करण्यावर भर देण्यात आला आहे. दोन्ही आजारांमध्ये आरोग्य सेवा कर्मचाऱ्यांना त्यांची कार्यक्षमता वाढविण्यासाठी माहिती देणे, आवश्यक प्रशिक्षण आणि शिक्षण देणे, तसेच संवाद कौशल्य शिकवणे, वर्तनाबद्दल आवश्यक मार्गदर्शन करणे इ. मलेरिया आणि डेंग्यूच्या नवीन रुग्णांना रोखणे आणि मृत्यूची संख्या कमी करणे हा या प्रकल्पाचा मुख्य उद्देश आहे.

EMBED मलेरिया निर्मूलन कार्यक्रम 2015 मध्ये फॅमिली हेल्थ इंडिया आणि PATH संलग्न सेंटर फॉर हेल्थ रिसर्च अँड इनोव्हेशन यांच्या भागीदारीत सुरू करण्यात आला. या दहा वर्षांच्या कालावधीत 32 जिल्ह्यांमध्ये EMBED मलेरिया निर्मूलन कार्यक्रमाला चालना देण्यात आली आहे. 32 जिल्ह्यांतील 27 लाखांहून अधिक कुटुंबांना मलेरिया आणि डेंग्यू टाळण्यासाठी आवश्यक माहिती देण्यात आली आहे. त्यात 8 हजारांहून अधिक झोपडपट्ट्या आणि 14 हजार गावांचा समावेश आहे. आजपर्यंत, या कार्यक्रमाने तीन राज्यांमधील 2.8 दशलक्ष आर्थिकदृष्ट्या असुरक्षित आणि वंचित कुटुंबांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत केली आहे.

हा कार्यक्रम महाराष्ट्रात 2023 पासून सुरू झाला. EMBED मलेरिया निर्मूलन कार्यक्रम राज्य आरोग्य विभाग आणि गोदरेज कन्झ्युमर प्रॉडक्ट्स लिमिटेड (GCPL) द्वारे राज्यात राबविण्यात येत आहे. ठाणे, पालघर आणि मुंबईतील दाट लोकवस्तीच्या झोपडपट्ट्यांमध्ये मलेरिया आणि डेंग्यूच्या समूळ उच्चाटनासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. शहरांच्या या दाट लोकवस्तीच्या भागात डेंग्यूच्या रुग्णांचा धोका जास्त असतो. या दोन वर्षांत 1 हजार 536 झोपडपट्ट्यांमध्ये हा प्रकल्प राबविण्यात येत आहे. त्यामुळे 2 लाख 80 हजार कुटुंबांना मलेरिया आणि डेंग्यूची माहिती देऊन 13 लाख 60 हजार लोकांचे जीवनमान सुधारले आहे. या प्रकल्पांतर्गत 110 आशा कार्यकर्त्यांना प्रशिक्षण देण्यात आले आहे.

हे देखील वाचा: TATA चे विलीनीकरण एअर इंडियाच्या विस्तारासह आज झाले, एअर इंडियाची क्रेझ 1 वर्षात घटली, डेटा सिद्ध झाला

या 10 वर्षांच्या प्रवासावर भाष्य करताना, गोदरेज कन्झ्युमर प्रॉडक्ट्स लिमिटेडचे ​​व्यवस्थापकीय संचालक आणि सीईओ सुधीर सीतापती म्हणाले, “गेल्या 10 वर्षात आमच्या CSR प्रयत्नांतून EMBED प्रकल्प कार्यान्वित करण्यात आला आहे. या प्रयत्नांमुळे एक सकारात्मक बदल घडला आहे. आशा सेविका, आरोग्यसेविका ते स्थानिक स्वेच्छेने काम करणाऱ्या सर्वांचे मी अभिनंदन करतो.”

हा प्रकल्प महाराष्ट्र राज्यातील गडचिरोली, गोंदिया आणि चंद्रपूर या ग्रामीण भागात राबविण्यात येत आहे. या प्रकल्पाच्या माध्यमातून 1 हजार 502 गावांमधील 2.03 लाख कुटुंबांच्या सुमारे 10 लाख लोकसंख्येला मलेरिया आणि डेंग्यूबाबत आवश्यक माहिती दिली जात आहे. या उपक्रमात 325 स्वयंसेवकांचे सक्रिय सहकार्य लाभले आहे. हा प्रकल्प सामुदायिक संघटना आणि सक्षमीकरणावर केंद्रित आहे. या प्रकल्पांतर्गत लोकांना मलेरियाचे संक्रमण, लक्षणे आणि प्रतिबंध याबाबत शिक्षित केले जाते. समुदायातील सदस्यांना त्यांच्या घरांमध्ये आणि आजूबाजूच्या मोकळ्या जागेत डासांची उत्पत्तीची ठिकाणे ओळखण्यासाठी आणि दूर करण्यासाठी मार्गदर्शन केले जाते. डास उत्पत्ती केंद्रे नष्ट केल्याने रोगांचा धोका कमी होतो. याव्यतिरिक्त, प्रकल्प आशा कामगारांच्या क्षमता वाढीवर लक्ष केंद्रित करतो, जेणेकरून रोगाचे निदान आणि संपूर्ण उपचार सुनिश्चित केले जातील.

गोदरेज इंडस्ट्रीज ग्रुपच्या गुड अँड ग्रीनच्या तत्त्वज्ञानाच्या अनुषंगाने, GCPS द्वारे समर्थित EMBED मलेरिया निर्मूलन कार्यक्रम समुदायांना सशक्त करण्याच्या उद्देशाने आरोग्य प्रणालींना सक्षम बनवतो. मलेरियामुक्त भारताच्या ध्येयाकडे वाटचाल करण्यासाठी हा कार्यक्रम इतर राज्यांसाठीही एक आदर्श ठरला आहे.