भूक लागूनही खायची इच्छा होत नाही? असू शकते ‘या’ गंभीर आजाराचे लक्षण

आजच्या धकाधकीच्या जीवनात आपण अनेकदा आपले शरीर काय सांगतंय हे लक्षातच घेत नाही. अनेकांना भूक लागते, पोट रिकामं वाटतं, पण तरी खाण्याची इच्छा होत नाही. अनेकदा लोक म्हणतात “पोटात भूक आहे, पण खायचं वाटत नाही.” ही अवस्था एक-दोन दिवस असेल तर चालते, पण ती वारंवार होऊ लागली तर ती शरीरातील काही गंभीर बिघाडाची सुरुवात असू शकते. (feeling hungry but dont want to eat health warning sign)

भूक असूनही खाण्याची इच्छा न होण्यामागे कारणं

अशा अवस्थेमागे केवळ एकच कारण नसतं. शरीर आणि मन दोन्ही यामध्ये भूमिका बजावतात.

1. मानसिक ताण आणि नैराश्य
दिवसभरातील कामाचा ताण, सततचा तणाव, चिंता किंवा नैराश्य या मानसिक कारणांमुळे भूक मंदावते. अशावेळी शरीराला ऊर्जेची गरज असते, पण मन खाण्याकडे वळत नाही. दीर्घकाळ तणावात राहिल्यास मेंदूमधील ‘भूक नियंत्रित करणारे’ हार्मोन्स बिघडतात, आणि त्यामुळे भूक असूनही अन्नाविषयी अनिच्छा निर्माण होते.

2. हार्मोनल बदल
शरीरातील हार्मोनल असंतुलन हे आणखी एक मोठं कारण आहे. महिलांमध्ये मासिक पाळी, गर्भधारणा किंवा रजोनिवृत्तीच्या काळात भूक आणि अन्नाविषयीची इच्छा बदलू शकते. यामुळे शरीराला आवश्यक पोषक तत्त्वं मिळत नाहीत आणि अशक्तपणा वाढतो.

3. वैद्यकीय कारणं
अनेकदा काही आजार हेही या लक्षणामागचं कारण असू शकतात. ऍसिडिटी, थायरॉईड, मधुमेह, यकृताचे आजार किंवा संसर्ग यामुळे भूक लागली तरी खाण्याची इच्छा राहत नाही. अशावेळी शरीरात उलटीसारखं, जडपणा किंवा पोटफुगीचा त्रास जाणवतो.

4. भावनिक आणि शारीरिक थकवा
काही वेळा मानसिक थकवा इतका वाढतो की, मनाला काहीही खायची इच्छा होत नाही. दु:ख, अपयश, नात्यांमधील ताण किंवा एकाकीपण या भावनिक अवस्थाही भुकेवर परिणाम करतात.

काय करावे?

ही समस्या दीर्घकाळ टिकल्यास ती दुर्लक्ष करू नये. काही सोप्या उपायांनी परिस्थिती सुधारता येऊ शकते.

1. तणाव कमी करा
दररोज थोडा वेळ स्वतःसाठी ठेवा. योग, ध्यान, फिरायला जाणं, आवडती गाणी ऐकणं किंवा चित्रपट पाहणं अशा गोष्टींमुळे मन शांत होतं आणि भूक पुन्हा जागृत होते.

2. थोडं-थोडं पण वारंवार खा
एकाच वेळी जास्त खाण्यापेक्षा, दिवसातून 5-6 वेळा थोड्या प्रमाणात अन्न घ्या. फळं, सूप, खिचडी, दही, सॅलड यांसारखे हलके आणि पौष्टिक पदार्थ आहारात ठेवा.

3. पौष्टिक आहार घ्या
शरीराला ऊर्जादायी अन्नाची गरज असते. त्यामुळे प्रथिने, जीवनसत्त्वे आणि लोहयुक्त अन्नाचा समावेश करा. जंक फूड आणि जास्त तेलकट पदार्थ टाळा.

4. पुरेशी झोप घ्या
झोपेचा तुटवडा हा भूक आणि पचनावर परिणाम करतो. त्यामुळे रोज किमान ७ ते ८ तासांची झोप आवश्यक आहे.

5. डॉक्टरांचा सल्ला घ्या
जर ही समस्या सातत्याने होत असेल किंवा वजन झपाट्याने कमी होत असेल, तर विलंब न करता डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. कारण अनेकदा अशा लक्षणांमागे थायरॉईड, मधुमेह, किंवा यकृताचे आजार दडलेले असतात.

भूक लागूनही खाण्याची इच्छा न होणं हे केवळ “मनाचा त्रास” नसतो, तर शरीर देत असलेला इशारा असतो. ही अवस्था काही दिवसांची असेल तर चिंता नाही, पण ती सतत जाणवत असेल तर ती गंभीर बाब मानावी. वेळेवर योग्य उपाय आणि जीवनशैलीत छोटे बदल केल्यास ही समस्या सहज नियंत्रणात येऊ शकते. लक्षात ठेवा शरीर आपल्याला नेहमी संकेत देत असतं, फक्त ते ऐकण्याची गरज असते.