अमेरिकन पासपोर्टला मोठा धक्का, जगातील टॉप-10 यादीतून बाहेर; भारताच्या क्रमवारीत सुधारणा झाली

जगातील सर्वात शक्तिशाली पासपोर्ट 2025: पहिल्यांदाच, अमेरिकन पासपोर्ट जगातील सर्वात शक्तिशाली पासपोर्टच्या पहिल्या 10 यादीतून बाहेर पडला. हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्स 2025 नुसार, 20 वर्षात पहिल्यांदाच असे घडले आहे. आता यूएस पासपोर्ट 12 व्या क्रमांकावर आहे, जो मलेशियाच्या बरोबरीचा आहे. या पासपोर्टद्वारे 227 पैकी 180 देशांना व्हिसाशिवाय भेट देता येईल. दुसरीकडे, सिंगापूर पासपोर्ट सर्वात शक्तिशाली आहे, जो 193 देशांना व्हिसा-मुक्त प्रवेश प्रदान करतो. त्यानंतर दक्षिण कोरिया (190) आणि जपान (189) यांचा क्रमांक लागतो.

निर्देशांकानुसार भारतीय पासपोर्ट ७७ व्या स्थानावर आहे. 2025 च्या पहिल्या तिमाहीच्या तुलनेत भारताच्या क्रमवारीत 8 स्थानांनी सुधारणा झाली आहे. भारतीय पासपोर्ट 59 देशांमध्ये व्हिसा-मुक्त किंवा व्हिसा-ऑन-अरायव्हल (VOA) प्रवेश प्रदान करतो.

अमेरिकन पासपोर्ट कमकुवत का झाला?

अनेक देशांनी अमेरिकनांसाठी व्हिसा नियम कडक केले आहेत. ब्राझीलने एप्रिलमध्ये व्हिसामुक्त प्रवेश बंद केला. चीनने आपल्या व्हिसामुक्त कार्यक्रमात अमेरिकेचा समावेश केला नाही. पापुआ न्यू गिनी, म्यानमार, भारत, सोमालिया आणि व्हिएतनाममधील नवीन नियमांमुळे अमेरिकेच्या पासपोर्टच्या मजबुतीवरही परिणाम झाला आहे. हेन्ले अँड पार्टनर्सचे अध्यक्ष ख्रिश्चन केलिन यांनी सांगितले की, यूएस पासपोर्टची ताकद कमी होणे हा केवळ क्रमवारीचा विषय नाही. यावरून जगात सत्तेचा खेळ बदलत असल्याचे दिसून येते. जे देश मोकळेपणाचा अवलंब करत आहेत ते पुढे जात आहेत आणि जुन्या विचारसरणीला चिकटून राहणारे देश मागे पडत आहेत. ॲन फोर्झाइमर नावाच्या तज्ज्ञाने सांगितले की, अमेरिकेचे कठोर धोरण त्यांच्या पासपोर्टची ताकद कमी करण्यामध्ये दिसून येते.

भारताच्या वाढत्या ताकदीमुळे क्रमवारीत सुधारणा

जागतिक स्तरावर भारताच्या वाढत्या सामर्थ्याचा परिणाम त्याच्या पासपोर्ट रँकिंगवरही दिसून येत आहे. याशिवाय डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर आणि नवीन करारांनीही विशेष भूमिका बजावली आहे.

भारतीय पासपोर्टमध्ये सुधारणा करण्याचे कारण

• करार: भारताने फिलीपिन्स आणि श्रीलंका सारख्या देशांसोबत व्हिसा मुक्त किंवा VOA करार केला.
• मजबूत मुत्सद्देगिरी: भारताची वाढती अर्थव्यवस्था आणि संबंधांमुळे मलेशिया, थायलंडसारख्या देशांनी व्हिसाचे नियम शिथिल केले.
• डिजिटल वैशिष्ट्य: ई-व्हिसा आणि VOA ला चालना मिळाली, जे निर्देशांकात मोजले जाते.
• पर्यटन आणि व्यापार: भारतातील अधिक पर्यटक आणि व्यवसाय पाहून देशांनी शिथिलता दिली.

हेही वाचा- संसदेत चिनी गुप्तहेर पोहोचले! खासदारांना दिला इशारा, राजकारण्यांमध्ये खळबळ

ब्रिटनचा पासपोर्टही कमकुवत झाला

ब्रिटिश पासपोर्टही सहाव्या स्थानावरून आठव्या स्थानावर घसरला आहे. 2015 मध्ये ते पहिल्या क्रमांकावर होते. तिथेच, चीन भारताचा पासपोर्ट 2015 मध्ये 94 व्या क्रमांकावर होता, जो आता 64 व्या स्थानावर पोहोचला आहे. त्याला 37 नवीन देशांमध्ये व्हिसा फ्री एंट्री मिळाली आहे. चीन 76 देशांना व्हिसाशिवाय भेट देण्याची परवानगी देतो, जे अमेरिकेपेक्षा 30 अधिक आहे. चीनने रशिया, आखाती देश, दक्षिण अमेरिका आणि युरोप अनेक देशांशी व्हिसामुक्त करार केले आहेत.