सद्गुरूंच्या डीपफेक जाहिराती रोखण्यात गुगल अपयशी, दिल्ली उच्च न्यायालयाचे आदेश – गैरवापर थांबवा

दिल्ली उच्च न्यायालय: गुगलच्या व्हिडिओ शेअरिंग प्लॅटफॉर्म यूट्यूबवर सद्गुरूंचे चित्र, नाव आणि व्हिडिओचा गैरवापर करणाऱ्या बनावट AI डीपफेक जाहिराती सतत चालू राहिल्यानंतर सद्गुरू आणि ईशा फाऊंडेशनने दिल्ली उच्च न्यायालयात धाव घेतली होती. या दिशाभूल करणाऱ्या जाहिरातींमध्ये सद्गुरूंच्या खोट्या अटकेच्या दाव्याचाही समावेश होता.

दिल्ली उच्च न्यायालयाने गुगलला महत्त्वपूर्ण सूचना दिल्या आहेत. सद्गुरू आणि ईशा फाऊंडेशनच्या तक्रारीवरून हे निर्देश आले, ज्यात त्यांनी सद्गुरूंच्या नावाचा, चित्रांचा आणि व्हिडिओंचा सतत होणारा गैरवापर रोखण्यात गुगल अपयशी ठरल्याचे त्यांनी ठळकपणे नमूद केले.

न्यायालयाने तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याचे आदेश दिले

न्यायमूर्ती मनमीत प्रीतम सिंग अरोरा यांच्या एकल न्यायमूर्तींच्या खंडपीठाने गुगलला स्पष्टपणे सांगितले की, सद्गुरूंची खोटी अटक दाखवणाऱ्या अशा दिशाभूल करणाऱ्या जाहिरातींचे प्रकाशन तात्काळ थांबवावे. या समस्येचा सामना करण्यासाठी गुगलला आपले तंत्रज्ञान वापरण्याचे आदेश न्यायालयाने दिले. गुगलला या तंत्रज्ञानाच्या वापराबाबत काही मर्यादा किंवा आक्षेप असल्यास न्यायालयात प्रतिज्ञापत्र दाखल करून त्याची कारणे सविस्तरपणे नमूद करण्यासही सांगण्यात आले आहे.

न्यायालयाने गुगल आणि ईशा फाऊंडेशनला एकमेकांना भेटून या विषयावर संयुक्तपणे चर्चा करण्याचे निर्देशही दिले आहेत. असा आक्षेपार्ह मजकूर काढून टाकण्यासाठी ईशा फाऊंडेशनला वारंवार संपर्क साधावा लागू नये यासाठी तोडगा काढणे हा यामागचा उद्देश आहे.

मागील आदेश आणि उल्लंघन

यापूर्वी, सद्गुरू आणि ईशा फाऊंडेशनने बनावट आणि दिशाभूल करणारे व्हिडिओ, पोस्ट आणि जाहिरातींद्वारे सद्गुरूंच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या हक्कांच्या उल्लंघनाविरोधात दिल्ली उच्च न्यायालयात धाव घेतली होती. दिल्ली उच्च न्यायालयाने, 30 मे 2025 रोजीच्या आपल्या आदेशाद्वारे, सद्गुरुच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या अधिकारांना संरक्षण प्रदान केले होते आणि Google ला उल्लंघन करणारे चॅनेल आणि सामग्री काढण्याचे, निलंबित आणि अक्षम करण्याचे निर्देश दिले होते.

मात्र, न्यायालयाच्या आदेशानंतरही यूट्यूबवर बनावट जाहिरातींमध्ये मोठी वाढ झाल्याचे आढळून आले आहे. या फसव्या जाहिरातींनी सद्गुरुला अटक केल्याचा खोटा दावा केला होता आणि त्यात ते खोट्या गुंतवणूक योजनांचा प्रचार करत असल्याचे दाखवणारे व्हिडिओ दाखवले होते.

सार्वजनिक विश्वासाचा गैरवापर

सद्गुरूंच्या नावावर असलेल्या लोकांच्या विश्वासाचा या क्लिकबेटीच्या जाहिराती चतुराईने फायदा घेतात. या जाहिराती अज्ञात वापरकर्त्यांना वैयक्तिक आणि आर्थिक डेटा चोरण्यासाठी किंवा फसव्या गुंतवणूक घोटाळ्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी डिझाइन केलेल्या वेबसाइटवर निर्देशित करतात.

हेही वाचा: पंतप्रधान मोदींनी जपानच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान साने ताकाईची यांचे केले अभिनंदन; अनेक आव्हाने समोर आहेत

फाउंडेशनच्या म्हणण्यानुसार, या डीपफेक आणि दिशाभूल करणाऱ्या जाहिरातींच्या सतत प्रसारामुळे मोठ्या प्रमाणात गोंधळ आणि चिंता निर्माण झाली आहे आणि हजारो स्वयंसेवक 'अटक'च्या खोट्या दाव्यांची पडताळणी करण्यासाठी पोहोचत आहेत. ईशा फाऊंडेशनने लोकांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे आणि YouTube वर अशा कोणत्याही बनावट जाहिरातींना 'घोटाळा' किंवा 'भ्रामक' म्हणून ध्वजांकित करून अहवाल द्यावा.