प्रदूषणामुळे हृदयावर थेट हल्ला : हृदयाच्या नसांमध्ये रक्त गोठण्यास सुरुवात होते, ही लक्षणे दिसताच सावध व्हा.

नवी दिल्ली: वायू प्रदूषणाचा धोका आता केवळ श्वसनाच्या आजारांपुरताच मर्यादित राहिलेला नाही, तर त्याचा हृदयाच्या आरोग्यावरही गंभीर परिणाम होत आहे. विषारी हवेच्या श्वासामुळे हृदय कमकुवत होत असून हृदयाच्या नसांमध्ये रक्त गोठण्याचा धोका झपाट्याने वाढत आहे. प्रदूषणामुळे हृदयविकाराचा झटका आणि प्राणघातक श्वसन समस्यांचा धोका अनेक पटींनी वाढू शकतो, असा धक्कादायक दावा नुकत्याच झालेल्या संशोधनातून समोर आला आहे.

नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ (NIH) च्या एका मोठ्या अभ्यासानुसार, प्रदूषित हवेमध्ये असलेले अत्यंत लहान कण श्वासाद्वारे शरीरात प्रवेश करत आहेत. हे कण फुफ्फुसातून जातात आणि रक्तवाहिन्यांपर्यंत पोहोचतात आणि तेथे व्हेनस थ्रोम्बोइम्बोलिझम (VTE) म्हणजेच रक्ताच्या गुठळ्या तयार होण्याच्या प्रक्रियेला गती देतात. ही स्थिती हृदयासाठी अत्यंत धोकादायक मानली जाते.

हृदयात रक्ताची गुठळी कशी तयार होते?

संशोधनात असे दिसून आले आहे की प्रदूषणामध्ये असलेले सूक्ष्म कण विशेषत: पीएम २.५ शरीरात जळजळ निर्माण करतात. त्यामुळे हृदयाच्या शिरांच्या आतील थरावर परिणाम होऊन रक्त गोठण्यास सुरुवात होते. अनेक प्रकरणांमध्ये, ही गुठळी तुटून फुफ्फुसापर्यंत पोहोचू शकते, ज्यामुळे अचानक श्वास घेण्यास त्रास होतो, चक्कर येणे किंवा बेशुद्ध होणे. वेळेवर उपचार न मिळाल्यास रक्तप्रवाह पूर्णपणे थांबू शकतो, जो प्राणघातक ठरू शकतो.

हृदयाच्या नसांना सूज येणे देखील एक मोठा धोका आहे

वायू प्रदूषण केवळ फुफ्फुसांनाच नाही तर हृदयालाही हानी पोहोचवते हे यापूर्वीच्या अनेक अभ्यासांमध्ये स्पष्ट झाले आहे. पूर्वी हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकचा संबंध प्रदूषणाशी होता, परंतु आता नवीन संशोधन असे दर्शवत आहे की प्रदूषण थेट हृदयाच्या नसांमध्ये रक्ताच्या गुठळ्या तयार होत आहे.

तज्ञांचा इशारा

अपोलो हॉस्पिटल, दिल्लीचे कार्डिओलॉजिस्ट डॉ. वरुण बन्सल यांच्या मते, प्रदूषित हवेमुळे हृदयाच्या नसांमध्ये जळजळ वाढते, ज्यामुळे हृदयविकाराचा धोका वाढतो. उच्च रक्तदाबाच्या रुग्णांमध्ये ही समस्या अधिक गंभीर असू शकते. ते म्हणाले की प्रदूषण आणि रक्ताच्या गुठळ्या या समस्यांवर परदेशात बरेच संशोधन झाले आहे आणि त्याचे परिणाम आता भारतातही स्पष्टपणे दिसून येत आहेत.

रक्ताच्या गुठळ्या होण्याची धोकादायक लक्षणे

तुम्हाला ही लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब तुमच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा:

छातीत तीव्र वेदना

श्वास घेण्यात अडचण

अचानक बेहोश होणे

थंड घाम

प्रदूषणापासून संरक्षण कसे करावे?

1. घराबाहेर पडताना मास्क घाला

2. अत्यंत प्रदूषित भागात जाणे टाळा

3. सकाळी आणि संध्याकाळी उघड्यावर व्यायाम करू नका

4. निरोगी खाण्याच्या सवयी लावा आणि जास्त पाणी प्या

विशेषत: ज्यांना आधीच हृदयविकार, उच्च रक्तदाब, मधुमेह किंवा लठ्ठपणा आहे, त्यांनी अतिरिक्त सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. हृदय सुरक्षित ठेवण्यासाठी प्रदूषण टाळणे हा सर्वात प्रभावी मार्ग आहे.