महाराष्ट्र: कुटुंबे एकत्र येत आहेत, मित्र वेगळे होत आहेत, कोणती खिचडी शिजवली जात आहे?

महाराष्ट्रातील 288 नागरी संस्थांच्या निवडणुकांनंतर आता सर्वांचे लक्ष पुणे महानगरपालिका (PMC) आणि बृहन्मुंबई महानगरपालिका (BMC) निवडणुकीकडे लागले आहे. राज्यात 15 जानेवारी रोजी 29 महापालिकांच्या निवडणुका होत असून, त्यात बीएमसी आणि पीएमसी या सर्वात महत्त्वाच्या आहेत. या निवडणुकीपूर्वी विरोधी महाआघाडी महाविकास आघाडीत (एमव्हीए) तेढ निर्माण झाली आहे. काँग्रेसने मुंबई आणि पुणे या दोन्ही ठिकाणी स्वतंत्र लढण्याचा निर्णय घेतला आहे, तर जुन्या मित्रपक्षांनी वेगवेगळे मार्ग अवलंबण्यास सुरुवात केली आहे.

महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेस कमिटीचे (एमपीसीसी) उपाध्यक्ष मोहन जोशी यांनी गुरुवारी सांगितले की, काँग्रेस राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष (शरद पवार) किंवा अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादी काँग्रेससोबत युती करणार नाही, कारण या दोन्ही पक्षांनी पुणे महापालिका निवडणूक एकत्र लढवण्याचा निर्णय घेतला आहे.

मोहन जोशी सांगतात की, मुंबईत प्रदेश काँग्रेसची बैठक झाली, त्यात प्रदेशाध्यक्ष हर्षवर्धन सपकाळ यांनी स्पष्ट सूचना दिल्या की, शिवसेना (उद्धव बाळ ठाकरे), आम आदमी पार्टी (आप) आणि राष्ट्रीय समाज पक्षासारख्या समविचारी पक्षांशी युती करण्याचा विचार काँग्रेसने करावा. वंचित बहुजन आघाडी (VBA) मध्ये सहभागी व्हायचे असेल तर स्वागत आहे. धर्मनिरपेक्षता आणि लोकशाहीवर विश्वास ठेवणाऱ्या पक्षांसोबत काँग्रेस पुण्याची निवडणूक लढवणार आहे.

हे देखील वाचा: वारसाहक्काच्या लढाईत उद्धव हरत आहेत, एकनाथ शिंदे बाळ ठाकरेंचे राजकीय वारसदार कसे झाले?

NCP आणि NCP (SP) एक आहेत, काँग्रेस बाजूला आहे

महाराष्ट्रातील मूळ राष्ट्रवादी हा शरद पवारांचा पक्ष होता. पुतण्या अजित पवार यांनी 2023 मध्ये काका शरद पवार यांचा पक्ष त्यांच्या नावावर घेतला आणि त्यांना नवीन पक्ष काढावा लागला. सुप्रिया सुळे या एका बहिणीच्या नेतृत्वाखाली हे कुटुंब एकत्र येत आहे. दोन्ही पक्षांनी मिळून महापालिका निवडणुका लढवण्याचा निर्णय घेतला आहे. कुटुंब एकत्र येत आहे, त्यामुळे काँग्रेसला धक्का बसला आहे.

दोन दिवसांपूर्वी काँग्रेस नेते सतेज पाटील यांनी पुणे निवडणुकीसाठी अजित पवार यांच्याकडून युतीचा प्रस्ताव आल्याचे सांगितले होते. राष्ट्रवादी काँग्रेस (एसपी) आणि अजित पवार यांची राष्ट्रवादी काँग्रेस एकत्र निवडणूक लढवत आहेत, त्यामुळे काँग्रेस या दोघांशीही युती करणार नसल्याचे मोहन जोशी यांनी स्पष्टपणे सांगितले आहे.

हे देखील वाचा:महाराष्ट्र नागरी निवडणुका: महायुती पुन्हा जिंकली, प्रत्येक वेळी एमव्हीए हरले, चूक कुठे झाली?

'कुटुंब' एकत्र आल्याने राष्ट्रवादी का नाराज?

राष्ट्रवादीचे पुणे शहराध्यक्ष प्रशांत जगताप यांनी बुधवारी पक्षाच्या सदस्यत्वाचा आणि पदाचा राजीनामा दिला. वृत्तानुसार, अजित पवारांच्या राष्ट्रवादीसोबतच्या युतीमुळे ते नाराज होते. मोहन जोशी म्हणाले की, जगताप यांना काँग्रेसमध्ये यायचे असेल तर त्यांचे स्वागत आहे, मात्र त्यांच्याशी अद्याप कोणताही संपर्क झालेला नाही. त्यांनी इच्छा व्यक्त केल्यास प्रदेश काँग्रेस नेतृत्व योग्य ती पावले उचलेल.

 

मुंबईत काँग्रेस 'एकला चलो'च्या मार्गावर

काँग्रेसने महाविकास आघाडीपासून वेगळे होऊन मुंबईतील बीएमसी निवडणुकीत एकट्याने लढण्याचा निर्णय घेतला आहे. त्यामुळे विरोधी छावणीत खडाजंगी झाली आहे. आता निवडणुका बहुपक्षीय झाल्या आहेत. उद्धव ठाकरे यांची शिवसेना (यूबीटी) आणि राज ठाकरे यांची महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना (मनसे) यांच्या युतीमुळे काँग्रेसने हा निर्णय घेतला आहे.

काँग्रेस उद्धव ठाकरेंवर का नाराज आहे?

महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना प्रादेशिक राजकारण करते. भारतीय आधारावर भेदभाव केल्याच्या आरोपांमध्ये पक्ष गुंतला आहे. पक्षप्रमुख राज ठाकरे स्वत: त्यांच्या भडकाऊ विधानांमुळे बदनाम झाले आहेत, त्यांचा यूपी-बिहारमधील लोकांबद्दलचा द्वेष आणि चिडचिड चर्चेत आहे. भाषिक अस्मिता आणि उत्तर भारतीय स्थलांतरितांच्या मुद्द्यावर मनसेची भूमिका काँग्रेसच्या सर्वसमावेशक प्रतिमेच्या विरोधात असल्याचे काँग्रेसचे म्हणणे आहे.

रमेश चेन्निथला, काँग्रेस प्रभारी, महाराष्ट्र :-
फुटीरतावादी राजकारण करणाऱ्या आघाडीचा आम्ही भाग होऊ शकत नाही.

काँग्रेसने एमव्हीएपासून दूर का ठेवले?

अल्पसंख्याक, दलित आणि स्थलांतरित मतदारांना जोडण्याची काँग्रेसची रणनीती आहे. महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना आणि शिवसेना (UBT) यांची युती काँग्रेसला अस्वस्थ करत आहे. शिवसेनेचाही असाच भूतकाळ असला तरी 2019 मध्ये काँग्रेसने न जुळणारी युती केली होती. नंतर उद्धव ठाकरेंनी आपली भूमिका बदलली. शिवसेनेने आपली पारंपरिक प्रतिमा सोडून धर्मनिरपेक्ष दिसण्याचा प्रयत्न केला होता. बीएमसी निवडणुकीसाठी राज ठाकरेंशी हातमिळवणी करून उद्धव ठाकरेंनी आपला मित्रपक्ष काँग्रेसला नाराज केले आहे.

हे देखील वाचा:महाराष्ट्राच्या नागरी निवडणुकीत महायुतीचा मोठा विजय, भाजप सर्वात मोठा पक्ष ठरला

काँग्रेसचा अजेंडा काय?

काँग्रेस महाराष्ट्रातील स्थानिक प्रश्नांवर लक्ष केंद्रित करणार आहे. काँग्रेस सत्तेत चांगल्या पायाभूत सुविधा आणि पारदर्शकतेचा पुरस्कार करत आहे. सध्याच्या सरकारवर स्थानिक हितांकडे दुर्लक्ष केल्याचा आरोप होत आहे. काँग्रेसही आरोपपत्र तयार करणार असून, त्यात महायुती सरकारच्या उणिवांचा उल्लेख करण्यात येणार आहे.

नफा-तोटा, काँग्रेसच्या बाजूने कोणती समीकरणे तयार होत आहेत?

हा निर्णय काँग्रेससाठी धोकादायक असल्याचे राजकीय विश्लेषकांचे म्हणणे आहे. नुकत्याच झालेल्या निवडणुकांमध्ये भारतीय जनता पक्षाच्या संघटनात्मक ताकदीसमोर विरोधी एकजूट निर्णायक ठरली आहे. आता दुभंगलेल्या विरोधकांचा फायदा सत्ताधारी महायुती आघाडीला होऊ शकतो. भारतीय जनता पक्ष, एकनाथ शिंदे यांचा शिवसेना आणि अजित पवार यांचा राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष एकत्र लढले तर विरोधक फारच कमी पडणार हे निश्चित आहे. मुंबईतील काँग्रेसचे अस्तित्व कमी झाले आहे. सर्व 227 प्रभागांमध्ये तगडे उमेदवार उभे करण्याचे आव्हान आहे. प्रकाश आंबेडकर यांच्या वंचित बहुजन आघाडीशी बोलणी सुरू असली तरी जागावाटपावरुन मतभेद आहेत.

काँग्रेसने आपल्याच लोकांना नाराज केलेल्या BMC निवडणुका किती महत्त्वाच्या आहेत?

बीएमसीचा मोठा अर्थसंकल्प आणि मुंबईच्या प्रशासनावर असलेला मजबूत प्रभाव यामुळे प्रत्येक पक्षाला त्यावर आपली सत्ता हवी आहे. हे राजकीयदृष्ट्या खूप महत्त्वाचे आहे. मुंबई शहराच्या राजकारणात एकेकाळी काँग्रेसचा दबदबा होता, मात्र गेल्या तीन दशकांत काँग्रेसच्या जागा सातत्याने कमी होत आहेत. 2017 च्या निवडणुकीत अविभाजित शिवसेनेला 84 जागा मिळाल्या, भारतीय जनता पक्षाला 82 तर काँग्रेसला फक्त 31 जागा मिळाल्या.

राज ठाकरेंमुळे काँग्रेसही उद्धवपासून दूर पळत आहे

राज ठाकरे यांचा महाराष्ट्रातील पक्ष महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना आपल्या अतिरेकी अजेंड्यामुळे टीकेच्या केंद्रस्थानी आहे. काँग्रेस सर्वांना सोबत घेऊन चालणार आहे. धोरणानुसार शिवसेना (UBT) आणि महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना (MNS) या दोघांची विचारधारा सारखीच आहे. राज ठाकरे हे एकेकाळी बाळ ठाकरेंचे राजकीय वारसदार होते. उद्धव ठाकरेंच्या राजकारणातील प्रवेशानंतर राज ठाकरे बाजूला झाल्यासारखे वाटले. आता हे दोन्ही भाऊ एकत्र राजकारणात उतरत आहेत. राज ठाकरे यांची शैली अत्यंत आक्रमक असून, त्यांच्या भडकाऊ वक्तव्यांमुळे ते चर्चेत आले आहेत.

रमेश चेन्निथला, काँग्रेस प्रभारी, महाराष्ट्र :-
भाषिक आधारावर शहराचे विभाजन करणाऱ्या शक्तींमध्ये आपण सामील होऊ शकत नाही. आमचा मुद्दा विकासाचा आहे, वादाचा नाही.

महाराष्ट्रासाठी काँग्रेसची रणनीती काय आहे?

काँग्रेस हा धर्मनिरपेक्ष पक्ष आहे. काँग्रेस नेते मुस्लिम, दलित आणि उत्तर भारतीय व्होटबँकेवर सट्टा खेळत आहेत. तेलंगणाचे मुख्यमंत्री रेवंत रेड्डी आणि माजी खासदार मोहम्मद अझरुद्दीन यांना तेलुगू आणि उर्दू भाषिक भागात प्रचारासाठी नियुक्त करण्यात आले आहे. बहुकोनी लढतीचा अप्रत्यक्षपणे महाआघाडीला फायदा होऊ शकतो, असे विश्लेषकांचे म्हणणे आहे.

काँग्रेसची ही खेळी यशस्वी होते की नाही, हे मुंबईचे भवितव्य तसेच महाराष्ट्रातील काँग्रेसची दिशा ठरवणार आहे. MVA मध्ये काँग्रेस, शिवसेना (UBT) आणि NCP (SP) यांचा समावेश आहे, तर महाआघाडीत भाजप, शिंदे यांची शिवसेना आणि अजित पवार यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसचा समावेश आहे. 15 जानेवारीला निवडणुका होणार आहेत. 16 जानेवारीला मतमोजणी होणार आहे. या निवडणुकीसाठी काँग्रेसमध्ये कमालीची उत्सुकता आहे.

इतर पक्षांची स्थिती काय आहे?

बीएमसीमध्ये एकूण २७७ जागा आहेत. महाविकास आघाडीत फूट पडल्यानंतर आता शिवसेना आणि भाजप महायुतीची युती मजबूत करण्यासाठी प्रयत्नशील आहेत. पारंपारिकपणे, बीएमसी निवडणुकीवर उद्धव ठाकरेंचा प्रभाव आहे. राज ठाकरे एकत्र आल्याने पक्षाची स्थिती थोडी भक्कम होऊ शकते. या युतीचा काही फायदा होऊ शकतो, अशी जोखीम भाजपला घ्यायची नाही. यापूर्वी जागावाटपावरून भाजप आणि शिवसेनेमध्ये मतभेद होण्याची शक्यता वर्तवली जात होती मात्र आता दोन्ही पक्षांमध्ये एकमतासाठी बोलणी सुरू आहेत.