विक्रमी घसरण! डॉलरच्या तुलनेत रुपयाने 91 ओलांडला, थेट तुमच्या खिशावर परिणाम; महागाई पुन्हा वाढणार का?

डॉलर विरुद्ध रुपया: मंगळवार, १६ डिसेंबर रोजी भारतीय रुपया अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत ९१.०२ रुपयांवर घसरला. ही आतापर्यंतची नीचांकी पातळी आहे. विदेशी गुंतवणूकदारांनी भारतीय शेअर बाजारातून पैसे काढून घेतल्याने रुपयावर मोठा दबाव निर्माण झाला आहे. रुपयाच्या कमजोरीचा थेट परिणाम सर्वसामान्यांच्या खिशावर होत आहे. पेट्रोल-डिझेल असो, मोबाईल-लॅपटॉप असो किंवा परदेश प्रवासाचा खर्च असो, आयात महाग होते.

संपूर्ण वर्ष रुपयासाठी अडचणींनी भरलेले होते. सोमवारी तो नवा विक्रमी नीचांक गाठला. 2025 मध्ये रुपया हे आशियातील सर्वात वाईट कामगिरी करणारे चलन बनले आहे. थायलंड, दक्षिण कोरिया आणि इंडोनेशियाच्या चलनांपेक्षा रुपया अधिक घसरला आहे. एप्रिल 2022 मध्ये घसरण सुरू झाली. तेव्हापासून डॉलरच्या तुलनेत रुपया सुमारे 20 टक्क्यांनी कमजोर झाला आहे. युरोच्या तुलनेत ते 29 टक्के आणि ब्रिटिश पाउंडच्या तुलनेत 23 टक्क्यांनी घसरले आहे.

आकृत्यांमध्ये समजून घ्या

• ₹91.02 – डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची आतापर्यंतची नीचांकी पातळी
• 20%- एप्रिल 2022 पासून रुपयाची घसरण
• 6% – फक्त 2025 मध्ये घट, आशियातील सर्वाधिक
• $18 अब्ज – 2025 मध्ये आतापर्यंत विदेशी गुंतवणूकदारांनी भारतीय शेअर्समधून पैसे काढले आहेत
• 50% – काही भारतीय उत्पादनांवर अमेरिकेने लादलेले शुल्क

डॉलरच्या तुलनेत रुपया कमजोर का होतोय?

पहिल्या कारणाबाबत बोलायचे झाले तर भारतातून येणाऱ्या अनेक वस्तूंवर अमेरिकेने 50 टक्के शुल्क लावले आहे. यामुळे भारताच्या सर्वात मोठ्या निर्यात बाजाराला मोठा धक्का बसला असून अमेरिका-भारत व्यापार चर्चाही रखडली आहे. त्याचवेळी दुसरे कारण म्हणजे परदेशी गुंतवणूकदार भारतीय बाजारातून पैसे काढून घेत आहेत. त्याला अमेरिका आणि इतर बाजारपेठांमध्ये चांगला परतावा मिळत आहे. परदेशी गुंतवणूकदारांनी 2025 मध्ये आतापर्यंत $18 अब्ज किमतीचे भारतीय शेअर्स विकले आहेत. एकट्या डिसेंबरमध्ये $500 दशलक्ष पेक्षा जास्त बाँड गुंतवणूक काढून घेण्यात आली. एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर पैसा देश सोडून गेल्याने रुपयावर प्रचंड दबाव निर्माण झाला आहे.

त्याचा तुमच्या खिशावर कसा परिणाम होईल?

कमजोर रुपया म्हणजे महागडी आयात. भारत आपल्या 80 टक्क्यांहून अधिक तेलाच्या गरजा परदेशातून पूर्ण करतो, त्यामुळे पेट्रोल आणि डिझेल महाग होऊ शकतात. यामुळे मोबाईल, लॅपटॉप, आयफोन या इलेक्ट्रॉनिक वस्तूंच्या किमती वाढतील. याशिवाय डॉलर, युरो आणि पाउंडच्या तुलनेत रुपया कमकुवत झाल्याने परदेशात प्रवास करणेही महाग होणार आहे.

हेही वाचा: आयपीएल लिलाव: आयपीएलमध्ये किती कोटींचा व्यवहार होतो? ही लीग अर्थव्यवस्थेला 'सिक्सर' मारते

कमजोर रुपयाचा फायदा कोणाला होतो?

याचा फायदा निर्यातदार कंपन्यांना नक्कीच होईल. आयटी कंपन्या आणि औषध निर्माते त्यांची बहुतेक कमाई डॉलरमध्ये कमावतात, म्हणून रुपयाच्या कमकुवतपणामुळे त्यांची कमाई वाढते. रुपयाची कमजोरी ही आता केवळ चलन समस्या राहिलेली नाही. त्यामुळे महागाई वाढण्याचा धोका आहे. परदेशी गुंतवणूकदार विश्वास डळमळीत होऊ शकतो. भारताची आर्थिक वाढ अपेक्षेपेक्षा चांगली झाली असली तरी रुपयाची घसरण हे संपूर्ण विकासकथेसमोर मोठे आव्हान ठरत आहे.