नवीन वर्षात ब्रिक्सचे अध्यक्षपद भारताकडे असेल.

‘ट्रम्प टॅरिफ’च्या दबावात मोठी जबाबदारी : ब्राझीलकडून भारताकडे अध्यक्षपद हस्तांतरित : अमेरिकेची डोकेदुखी वाढणार

वृत्तसंस्था/नवी दिल्ली

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या कठोर भूमिकेमुळे आणि त्यांच्या निर्णयांमुळे अनेक देश आणि संघटनांवर दबाव वाढत असतानाच भारताने आता ब्रिक्सची सूत्रे हाती घेतली आहेत. 2024 मध्ये रशियाकडून मिळालेल्या स्टीलच्या हातोड्यानंतर ब्राझीलने भारताला अमेझॉन वर्षावनातून पुनर्नवीनीकरण केलेल्या लाकडापासून बनवलेला हातोडा भेट दिला. आता भारत 1 जानेवारीपासून अधिकृतपणे ब्रिक्सच्या अध्यक्षपदाची धुरा सांभाळणार आहे. डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळात जागतिक व्यापार आणि राजनैतिक क्षेत्रात अनिश्चितता वाढली असतानाच 2026 साठी ब्रिक्सचे नेतृत्त्व भारताकडे आले आहे.

ब्रिक्सचे अध्यक्षपद ब्राझीलहून भारताकडे हस्तांतरित करणे ही केवळ औपचारिक प्रक्रिया असली तरी अमेरिकेच्या एकतर्फी निर्णयांमुळे जागतिक व्यवस्थेला नवा आयाम देण्याची जबाबदारी भारताकडे आलेली आहे. ब्राझीलचे ब्रिक्स शेर्पा, मॉरिसियो लिरियो यांच्या मते, हे प्रतीक शाश्वत विकास आणि परस्पर सहकार्याचे मूळ दर्शवते. तसेच भारताच्या आगामी अध्यक्षपदावर विश्वास देखील व्यक्त करते. ब्रिक्स अध्यक्षपद स्वीकारल्यानंतर भारताने अनेक मोठे बदल करण्याचे संकेत दिले आहेत. ब्रिक्सचे अध्यक्षपद लवचिकता, नवोन्मेष, सहकार्य आणि शाश्वतता यासारख्या मूलभूत तत्त्वांवर आधारित असेल, असे भारताने सूचित केले आहे.

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचे कठोर निर्णय आणि जागतिक व्यापारावरील वाढत्या दबावादरम्यान ब्रिक्सचे अध्यक्षपद आता भारताकडे सोपवण्यात आले आहे. ब्राझीलकडून भारताकडे जबाबदारीचे हे हस्तांतरण केवळ औपचारिक संक्रमण नाही तर सध्याच्या आंतरराष्ट्रीय परिस्थितीत एक मजबूत राजकीय आणि धोरणात्मक संकेत देखील आहे.

ब्राझिलिया बैठकीत कामगिरीचा आढावा

11-12 डिसेंबर रोजी ब्राझिलिया येथे झालेल्या ब्रिक्स शेर्पांच्या बैठकीत केवळ प्रतीकात्मक मुद्यांवरच नव्हे तर ठोस प्रगतीचा आढावा घेण्यावरही भर देण्यात आला. 11 सदस्य देशांच्या प्रतिनिधींनी 2025 पर्यंत ब्राझीलच्या अध्यक्षपदाच्या काळात मिळालेल्या कामगिरीचे मूल्यांकन केले. ब्राझीलचे परराष्ट्रमंत्री मौरो व्हिएरा म्हणाले की, ब्रिक्सची प्रासंगिकता आता केवळ राजनैतिक विधानांनी नव्हे तर लोकांच्या जीवनावर होणाऱ्या प्रत्यक्ष परिणामाने मोजली जाईल. आता ब्रिक्स देशांनी गटाने ठोस निकालांवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे, असेही ते म्हणाले. ब्राझीलने आपल्या कार्यकाळात ब्रिक्सला शाश्वत विकास आणि समावेशक वाढीवर लक्ष केंद्रित केले. जुलैमध्ये रिओ डी जानेरो येथे झालेल्या शिखर परिषदेत  कृत्रिम बुद्धिमत्तेसाठी शासन चौकटीवर करार, हवामान वित्तपुरवठ्यावर काम आणि सामाजिकरित्या संक्रमित रोगांचे उच्चाटन करण्यासाठी भागीदारी असे तीन प्रमुख उपक्रम उदयास आले.

भारताचे प्राधान्याचे विषय

आता भारत हवामान बदल, कृत्रिम बुद्धिमत्ता, वैज्ञानिक सहकार्य आणि विकास  यासारख्या मुद्यांना अनुसरून पूर्वी सुरू केलेल्या उपक्रमांना पुढे नेण्याची तयारी करत आहे. बदलत्या अमेरिकन धोरणांमध्ये केवळ ब्रिक्ससाठीच नाही तर जागतिक संतुलन राखण्यासाठी देखील या क्षेत्रांमध्ये भारताची भूमिका महत्त्वाची मानली जाते. ब्रिक्सला अमेरिकाविरोधी व्यासपीठ बनण्यापासून रोखणे हे सर्वात मोठे आव्हान असेल. ट्रम्प यांच्या दबाव आणि टॅरिफ धमक्यांमध्ये ब्रिक्सला अमेरिकाविरोधी गट म्हणून उदयास येण्यापासून रोखणे हे भारतासमोरील सर्वात मोठे आव्हान असेल. बहुपक्षीय सहकार्य, विकास आणि संवादासाठी एक सकारात्मक पर्याय म्हणून भारत ब्रिक्स गटाला बळकट करण्याचा प्रयत्न करेल. आगामी कार्यकाळ भारतासाठी आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील राजनैतिक अग्निपरीक्षा ठरू शकतो.