तीन तासांमध्ये चेक क्लिअरिंगचा नियम लांबणीवर, अंमलबजावणीला 10 दिवस बाकी असतानाच RBI चा निर्णय

नवी दिल्ली : रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियानं धनादेश म्हणजेच चेक तीन तासांमध्ये क्लिअरिंग करण्याच्या नियमाच्या अंमलबजावणीला स्थगिती दिली आहे. आरबीआयच्या तपासा क्लिअरिंग सुधारणांमधील टप्पा 2 चा नियम 3 जानेवारी 2026 पासून लागू होणार होता. त्या नियमानुसार बँकेला चेकचा फोटो मिळाल्यानंतर तीन तासांमध्ये चेक मंजूर करायचा होता किंवा नाकारायचा होता. मात्र, आरबीआयनं एक परिपत्रक जारी करत या नियमाच्या अंमलबजावणीला पुढील आदेशापर्यंत स्थगिती देण्यात आली आहे. आरबीआयनं तपासा क्लिअरिंगचा टप्पा 2 फ्रेमवर्क लागू करण्यासाठी स्वतंत्रपणे तारीख जाहीर केली जाईल.

आरबीआयकडून फेज 2 फ्रेमवर्क अंमलबजावणी लांबणीवर

तपासा क्लिअरन्स संबंधित टप्पा १ चा फ्रेमवर्क पासून लागू झाला आहे. हा फ्रेमवर्क पहिल्यापासून प्रारंभ राहणार आहे. आरबीआयनं तपासा प्रोसेसिंगसाठी कामाचे तास बदलण्यात आले आहेत. चेक प्रेझेंटेशन विंडो सकाळी 9 वाजल्यापासून दुपारी 3 पर्यंत प्रारंभ राहील. बँक सकाळी 9 पासून सायंकाळी 7 वाजेपर्यंत चेक मंजूर किंवा नामंजूर करु शकतील.

आरबीआयनाही तपासा क्लिअरन्समध्ये लागणारा वेळ कमी करण्यासाठी चेक टर्नकेशन सिस्टीम म्हणजेच cts नुसार ccs सुरुवात केली. cts नुसार तपासा क्लिअरिंग डिजीटल इमेज आणि इलेक्ट्रॉनिक डेटाद्वारे जारी केला जातो. याद्वारे थेट तपासा दुसऱ्या बँकेकडे पोहोचवण्याची गरज लागत नाही.

टप्पा १ नुसार 4 ऑक्टोबर 2025 पासून चेक क्लिअरिंग सेवा प्रारंभ झाली आहे. आता बँका चेक स्कॅन करुन त्यानंतर त्याचा फोटो आणि MICR डेटा क्लिअरिंग हाऊसला पाठवला जातो. क्लिअरिंग हाऊसला निश्चित क्लिअरिंग बॅचेसची वाट पाहावी लागत नाही. यानंतर रेखाचित्र बँकेला चेकचा फोटो पाहून त्याच्या तपशील चेक केल्यानंतर इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीनं चेक मंजूर किंवा नामंजूर करावा लागतो. पुष्टीकरण विंडो संपेपर्यंत कोणताही प्रतिसाद बँकेकडून न मिळाल्यास चेक मंजूर किंवा नामंजूर केला जातो.

टप्पा 2 चा फ्रेमवर्क 3 जानेवारी 2026 पासून प्रारंभ केला जाणार होता. ते लागू झाल्यानंतर चेक क्लिअरन्स कमी वेळात होऊ शकलं असतं. टप्पा 2 फ्रेमवर्क प्रारंभ झाल्यानंतर तीन तासात चेक मंजूर झाला असता. बँकेला चेक मिळाल्यानंतर तीन तासात चेक मंजूर करावा लागेल. चेक क्लिअरिंग फ्रेमवर्क अंमलबजावणी लागू झाल्यानंतर ग्राहकांना फायदा होणार आहे.

आणखी वाचा